Iδού έρχομαι ταχέως !!!
Η ΣΥΝΈΧΕΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΗΓΟΥΜΈΝΟΥ (Νούμερο 06--)
07--
Όπως γράφει ο Τρεμπέλας: "Όταν δημιουργήθηκε η γυναίκα, βρήκε τον άντρα να ηγεμονεύει και ναι μεν επειδή δημιουργήθηκε από την πλευρά του άντρα λαμπρύνθηκε από αντανάκλαση της δικής του δόξας, και αποδείχθηκε υπέροχη πάνω από όλα τα άλλα δημιουργήματα πάνω στη γη, ήταν όμως υποταγμένη στον άντρα, από τον οποίο απορρέει και η δόξα και η τιμή της".[8]
8 ου γαρ εστιν ανήρ εκ γυναικός, αλλά γυνή εξ ανδρός^ 9 και γαρ ουκ εκτίσθη ανήρ διά την γυναίκα, αλλά γυνή διά τον άνδρα. 8 Διότι δεν είναι ο άντρας από τη γυναίκα, αλλά η γυναίκα από τον άντρα^ 9 Και διότι δεν δημιουργήθηκε ο άντρας για την γυναίκα, αλλά η γυναίκα για τον άντρα.
Η δημιουργία της γυναίκας δεν έγινε επειδή ο άντρας δεν μπορούσε να κάνει το έργο του, αλλά μάλλον για να καλυφθούν οι προσωπικές του ανάγκες και, βέβαια, για τη διαιώνιση του ανθρώπινου γένους. Όπως ορθά είπε κάποιος, ο Θεός δεν αγνοούσε ότι έπλασε τον Αδάμ έτσι ώστε να έχει ανάγκη από μια σύντροφο, καθυστέρησε όμως τη δημιουργία της για να καθιερώσει την ιεραρχία της οικογένειας και έτσι, ο μεν άντρας είναι "εικόνα και δόξα του Θεού", η γυναίκα όμως, με τη σειρά της -παρ’ όλο που κι αυτή πλάστηκε "κατ’ εικόνα του Θεού"-, είναι μόνον "δόξα του άντρα", δηλαδή του συζύγου της.
10 διά τούτο οφείλει η γυνή εξουσίαν έχειν επί της κεφαλής αυτής διά τους αγγέλους. 10 Γι’ αυτό η γυναίκα έχει υποχρέωση να βάζει στο κεφάλι της το σύμβολο της εξουσίας της, (κι αυτό) για τους αγγέλους.
Είναι ολοφάνερο ότι η λέξη "εξουσία" όπως υπάρχει στο χωρίο αυτό στο αρχαίο κείμενο, δεν σημαίνει κυριολεκτικά την εξουσία αλλά το σύμβολο της εξουσίας στην οποία υποτάσσεται η γυναίκα και αυτό, σύμφωνα με τα συμφραζόμενα, δεν είναι άλλο από το κάλυμμα κεφαλής. Ας σημειωθεί ότι υπάρχουν χειρόγραφα αρχαίων μεταφράσεων του δ' και ε' αιώνα, που αντί "εξουσίαν" γράφουν "κάλυμμα", ο δε Ωριγένης, γράφει "κάλυμμα και εξουσίαν". Ορθά, λοιπόν, η ΝΔΜ την αποδίδει ως "σύμβολο της εξουσίας του άντρα της".
Το χωρίο αυτό όμως εξηγεί ότι υπάρχει και ένας ακόμη λόγος για τον οποίο η γυναίκα οφείλει να φέρει στο κεφάλι της το σύμβολο της εξουσίας στην οποία υποτάσσεται, κι αυτός ο λόγος είναι μεταφυσικός, "για τους αγγέλους".
Για την φράση "για τους αγγέλους" έχουν προταθεί διάφορες ερμηνείες, πολλές φορές εντελώς διαφορετικές μεταξύ τους. Υποστηρίζουμε εκείνη του Οικουμένιου, που λέει: "Ει και μη τους ανθρώπους αισχυνομένη ουκ εθέλει τούτο ποιείν, αλλ’ ουν αισχυνθήτω τους αγγέλους, οί μάρτυρες και επόπται γεγένηνται της υποταγής αυτής". (=Και αν αρνείται να το κάνει επειδή δεν ντρέπεται τους ανθρώπους, τουλάχιστον ας ντραπεί τους αγγέλους, οι οποίοι είναι μάρτυρες και παρατηρητές του τρόπου με τον οποίο εκδηλώνει την υποταγή της).
Να πώς το εξηγεί ο Ζερβόπουλος: "Παράλληλα προς την εξάρτηση της γυναίκας από τον άντρας της, το σύμβολο του καλύμματος δείχνει στα ανώτερα πνευματικά όντα ότι στις συναθροίσεις της εκκλησίας γίνεται σεβαστή η ιεραρχική τάξη καθώς την όρισε ο Θεός. Οι άγγελοι που είναι παρόντες και επιβλέπουν τη λατρεία της κάθε τοπικής εκκλησίας, θα αισθάνονταν προσβολή για την κάθε άπρεπη συμπεριφορά εναντίον στις αρχές του Θεού. Γι’ αυτό λοιπόν, η γυναίκα πρέπει να έχει στο κεφάλι της το κάλυμμα, σαν το σύμβολο υποταγής της στην εξουσία".[9]
11 πλην ούτε γυνή χωρίς ανδρός ούτε ανήρ χωρίς γυναικός εν Κυρίω^ 12 ώσπερ γαρ η γυνή εκ του ανδρός, ούτως και ο ανήρ διά της γυναικός^ τα δε πάντα εκ του Θεού. 11 Όμως, σύμφωνα με όσα όρισε ο Κύριος (εν Κυρίω), ούτε ο άντρας υπάρχει χωρίς τη γυναίκα ούτε η γυναίκα χωρίς τον άντρα. 12 Διότι όπως η γυναίκα προήλθε από τον άντρα, έτσι και ο άντρας (γεννιέται) μέσω της γυναίκας, όλα όμως (προέρχονται) από τον Θεό.
Επειδή ο Θεός δεν θέλει να δημιουργούνται από τα λόγια Του παρεξηγήσεις και ακραία συμπεράσματα, για τούτο σε ό,τι αφορά τις σχέσεις ανάμεσα στον άντρα και τη γυναίκα υπενθυμίζει ξανά ότι δεν πρέπει η ιεραρχική τάξη, που Εκείνος έθεσε στην οικογένεια, να οδηγήσει τους άντρες σε καταχρήσεις. Εξηγεί λοιπόν ότι, πέρα από το ζευγάρι των Πρωτοπλάστων, η εξάπλωση της ανθρωπότητας έγινε με τη συμμετοχή και των δύο φύλων, ώστε κανείς να μην υποτιμάται. Δεν έρχεται στη ζωή άντρας χωρίς να γεννηθεί από γυναίκα, ούτε έρχεται στη ζωή γυναίκα χωρίς να έχει πατέρα, επειδή έτσι τα όρισε ο Δημιουργός. Αν και η πρώτη γυναίκα προήλθε από τον άντρα, έκτοτε κάθε άντρας και κάθε γυναίκα γεννιέται μεν από τον πατέρα αλλά μέσω της μητέρας από την οποία τίκτεται.[10]
Σε τελευταία ανάλυση, όμως, "τα πάντα εκ του Θεού" προέρχονται και τίποτα εκτός Αυτού δεν υπάρχει αυθύπαρκτο. Συνεπώς, ο άντρας δεν επιτρέπεται να καταχράται σε βάρος της γυναίκας την ιεραρχική του τάξη. Όπως θα γράψει με άλλη αφορμή ο Παύλος, "τις σε διακρίνει από του άλλου; και τι έχεις το οποίον δεν έλαβες; Εάν δε και έλαβες, τι καυχάσαι ως μη λαβών;" (Α' Κορ. 4/δ/7).
Για όλα αυτά οι απόστολοι φροντίζουν σε κάθε κατάλληλη ευκαιρία να τονίζουν: "Οι άνδρες, αγαπάτε τας γυναίκας σας και μη ήσθε πικροί προς αυτάς" (Εφεσ. 5/ε/25, Κολ. 3/γ/19), και "Οι άνδρες ομοίως, συνοικείτε με τας γυναίκας σας εν φρονήσει, αποδίδοντες τιμήν εις το γυναικείον γένος ως εις σκεύος ασθενέστερον, και ως εις συγκληρονόμους της χάριτος της ζωής" (Α' Πέτρ. 3/γ/7).
13 εν υμίν αυτοίς κρίνατε^ πρέπον εστίν γυναίκα ακατακάλυπτον τω θεώ προσεύχεσθαι; 13 Βγάλτε συμπέρασμα μόνοι σας^ ταιριάζει σε γυναίκα να προσεύχεται στον Θεό χωρίς κάλυμμα;
Στο σημείο αυτό ο Παύλος επικαλείται τον κοινό νου (εν υμίν αυτοίς κρίνατε) ως μάρτυρα για την ορθότητα των θέσεών του, θεωρεί δε τόσο αυταπόδεικτα όσα λέει, ώστε εμπιστεύεται στον κάθε αναγνώστη της Επιστολής του να εκφράσει το αυταπόδεικτο συμπέρασμα, βέβαιος ότι η απάντηση θα είναι: "Δεν είναι πρέπον".
14 ουδέ η φύσις αυτή διδάσκει υμάς ότι ανήρ μεν εάν κομά ατιμία αυτώ εστιν, 15 γυνή δε εάν κομά δόξα αυτή εστιν; ότι η κόμη αντί περιβολαίου δέδοται [αυτή]. 14 Ούτε η ίδια η φύση δεν σας διδάσκει ότι είναι ατιμία για τον άντρα αν έχει μακριά μαλλιά;
15 Αν όμως η γυναίκα έχει μακριά μαλλιά, αυτό είναι προς τιμή της^ επειδή τα μακριά μαλλιά τής δόθηκαν σαν ένα είδος σεμνού πέπλου (αντί περιβολαίου).
Σημειώνεται ότι ο Παύλος δεν χρησιμοποιεί στη συζήτησή του και δεν παίρνει υπόψη του τη συνήθεια που βρήκε στην Κόρινθο αλλά ούτε και τα έθιμα που είχε μάθει στην ιουδαϊκή Συναγωγή. Αντίθετα επικαλείται τη μαρτυρία της φύσης και είναι ηλίου φαεινότερο ότι, ενώ σε όλο το ζωικό βασίλειο το αρσενικό είναι στην εμφάνιση πλουσιότερο και ωραιότερο από το θηλυκό, στην ανθρώπινη οικογένεια συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο, με ιδιαίτερο χαρακτηριστικό και φυσικό κόσμημα της γυναίκας τα μακριά και πλούσια μαλλιά της.
Για τη φράση "αντί περιβολαίου" που υπάρχει στο αρχαίο κείμενο επίσης έχει γίνει αρκετός λόγος. Περιοριζόμαστε να σημειώσουμε ότι το "περιβόλαιον" είναι διαφορετικό από το κάλυμμα, επειδή έχει την έννοια ενός υφάσματος που ρίχνεται (βάλλεται) γύρω (περί) από κάτι, το οποίο και περιβάλλει. Με την έννοια αυτή τα φυσικά μακριά μαλλιά τής γυναίκας ασφαλώς και περιβάλλουν όχι μόνο το κεφάλι αλλά και τους ώμους και όλο το άνω μέρος του σώματός της. Αντίθετα το κάλυμμα σκεπάζει την κεφαλή και τίποτα άλλο. Όμως στην καθημερινή πρακτική οι δύο λέξεις χρησιμοποιούνταν ως συνώνυμες.
Στο χωρίο αυτό το "αντί περιβολαίου" ίσως μεταφράζεται μάλλον κυριολεκτικά από τους Δεληκοστόπουλο και Τρεμπέλα, που αντίστοιχα το αποδίδουν ως "σαν ένα είδος σεμνού πέπλου" και "σαν ένα φυσικό πέπλον".[11] [12]
Ο Χρυσόστομος όμως ορθά κάνει λόγο για δύο "περιβόλαια" -ένα φυσικό (η κόμη) και ένα δεύτερο, επιπρόσθετο, (το κάλυμμα)- και αναρωτιέται εύλογα: "Ει αντί περιβολαίου δέδοται [η κόμη], τίνος ένεκεν δει περιβόλαιον έτερον προστιθέναι;" (=Εάν λοιπόν η κόμη έχει δοθεί αντί για σεμνό πέπλο, για ποιο λόγο θέλει να προσθέσουμε και άλλο κάλυμμα;). Και δίνει ο ίδιος την απάντηση: "Ώστε μη από της φύσεως μόνον, αλλά και από της προαιρέσεως την υποταγήν ομολογείν". (=Ώστε όχι μόνο από τη φύση [δηλαδή κατ’ ανάγκην] αλλά και από την εσωτερική της διάθεση να ομολογεί [με το κάλυμμα της κεφαλής της] την υποταγή [στον άντρα της]). Από τα παραπάνω είναι προφανές ότι το να φοριούνται ως δήθεν "κάλυμμα" διακοσμητικά καπέλα δεν είναι σύμφωνο με το πνεύμα της περικοπής, αφού έτσι αντί να συμβολίζεται ταπείνωση μάλλον επιδιώκεται επιπλέον δόξα.
16 Ει δε τις δοκεί φιλόνεικος είναι, ημείς τοιαύτην συνήθειαν ουκ έχομεν, ουδέ αι εκκλησίαι του Θεού. 16 Αν όμως κάποιος θέλει να είναι φιλόνικος, εμείς δεν έχουμε τέτοια συνήθεια, ούτε οι εκκλησίες του Θεού.
Όπως παρατηρήσαμε, ο Παύλος προσπάθησε να θεμελιώσει τις απόψεις του αναφορικά με το κάλυμμα κεφαλής κατά την δημόσια προσευχή αντρών και γυναικών, στηριζόμενος όχι μόνο σε λογικά αλλά επίσης σε θεολογικά και μεταφυσικά επιχειρήματα και είναι πέρα από κάθε αμφιβολία ότι δεν θα το έκανε αυτό αν ο λόγος για το κάλυμμα κεφαλής ήταν μόνο απλό ζήτημα τοπικής ή εποχικής συνήθειας.
Φτάνοντας εντούτοις στο τέλος της έκθεσης των θέσεών του, και έχοντας ήδη μακρόχρονη πείρα με τους ανθρώπους που αποτελούσαν τις εκκλησίες, ήταν σχεδόν βέβαιος ότι θα υπήρχαν κάποιοι απρόθυμοι να συμμορφωθούν με τη διδασκαλία του. Καθώς όμως δεν θεωρούσε το εξεταζόμενο θέμα ως σωτηριακό (παρά την σπουδαιότητά του), γι’ αυτό και κλείνει την αναφορά του με τούτη την τελευταία πρόταση που μιλάει για δύο ομάδες: Στη μία ανήκει ο Απόστολος και οι Εκκλησίες του Θεού, ενώ στην άλλη ανήκει κάθε "φιλόνεικος", και αφήνει με τον τρόπο αυτό στους πιστούς την ευθύνη να διαλέξουν μόνοι τους σε ποια από τις δύο θα κατατάξουν τον εαυτό τους.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ
