ΤΥΧΙΚΟΣ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ- ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ—2003
ellaschr.JPG
Ο
Ρ Ι Σ Τ Η Κ Ε Π Ρ Ο Σ Τ Α Τ Η Σ (1)
Από
δημοσίευμα στην εφημερίδα «Ορθόδοξος Τύπος» (20-6-03) πληροφορηθήκαμε τα εξής:
«Η
"Πανελλήνιος Ομοσπονδία Πολιτικού Προσωπικού του Υπουργείου Δημοσίας
Τάξεως" απεφάσισε να καθιερώσει ως προστάτη άγιον του Σωματείου τον Όσιον
Ιωάννην τον Ρώσον. Το σχετικόν αίτημα ενεκρίθη προσφάτως υπό της Δ.Ι. Συνόδου
και έγινεν αποδεκτό από το Υπουργείο Δημοσίας Τάξεως. Εις συνεργασία μετά της
Θρησκευτικής Υπηρεσίας της Ελληνικής Αστυνομίας ωργανώθησαν λατρευτικαί
εκδηλώσεις προς τιμήν του θαυματουργού αγίου (...)»
Δεν
γνωρίζουμε με ποια κριτήρια έγινε η εν λόγω επιλογή (προστάτης των ένστολων του
Υπουργείου έχει οριστεί ο άγιος Αρτέμιος με το Π.Δ. 398/87 και το Πυροσβεστικό
Σώμα έχει προστάτες τούς "Τρεις Παίδας εν τη καμίνω") ούτε κατά πόσον
ρωτήθηκε περί αυτού ο ίδιος ο όσιος Ιωάννης... Επιμένουμε εντούτοις στην απορία
μας πόσο είναι ορθό τα διάφορα Σωματεία να διορίζουν διαφόρους αγίους ως
ΠΡΟΣΤΑΤΕΣ τους – μάλιστα δε με την έγκριση της Ιεράς Συνόδου και εν προκειμένω
του Υπουργείου. Ανάθεση καθηκόντων μπορούν να κάνουν οι κ.κ. Υπουργοί και
Μητροπολίτες στους υφισταμένους τους, ποτέ όμως σε Αποστόλους, Αγίους, Αγγέλους
κ.λπ.
Επίσης,
εξ όσων γνωρίζουμε, στη χριστιανική θρησκεία "λατρευτικαί εκδηλώσεις"
απευθύνονται ΜΟΝΟ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΘΕΟΝ. Τουλάχιστον έτσι δίδαξε ο Χριστός: «Κύριον τον
Θεόν σου θέλεις προσκυνήσει, και ΑΥΤΟΝ ΜΟΝΟΝ θέλεις λατρεύσει» (Λουκ. 4/δ/8). |
Βλέπε
σχετικό σχόλιο στο τεύχος Ιαν.-Φεβ. 2001 / Παράρτημα «Νέα και Παλαιά»
Ο Ρ Ι Σ Τ Η Κ Ε Π Ρ Ο Σ Τ Α Τ Η Σ (2)
Οκατάλογος
των "κατ’ ανάθεσιν" πολιούχων ή προστατών αγίων είναι μεγάλος και
δύσκολο να καταγραφεί πλήρως. Ο άγιος Μηνάς έχει οριστεί προστάτης των γεωργών,
ποιμένων, ξενιτεμένων και ανύπαντρων γυναικών. Ο άγιος Τρύφωνας προστάτης των
αμπελουργών, ο άγιος Νικόλαος προστάτης των ναυτικών, ο άγιος Γεώργιος
προστάτης του Στρατού, αν και τα διάφορα σώματα έχουν και ιδιαίτερους προστάτες
(π.χ. το Πυροβολικό την αγία Βαρβάρα, η Πολεμική Αεροπορία τον αρχάγγελο Μιχαήλ
κ.ο.κ.), ο άγιος Ιωάννης ο Ελεήμονας, προστάτης των Ιπποτών, η αγία Γλυκερία
των Λουκουμοπαραγωγών Σύρου, ο άγιος Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης, προστάτης των
δικηγόρων και δικαστών κ.λπ.
Αλλά
πού οφείλεται αυτό το έθιμο, που βεβαίως δεν είναι μόνο ελληνικό; Ο
Φιλόλογος-Λαογράφος κ. Χρύσανθος Στ. Κυπριανού μας πληροφορεί:
«Βασικό
στοιχείο που ρύθμισε από τα πανάρχαια χρόνια τη θρησκευτική μας ζωή είναι η
πίστη πως οι δυνάμεις του καλού υπερισχύουν στην αδιάκοπη πάλη με τις σκοτεινές
δυνάμεις. (...) Από εδώ απορρέουν οι σημερινές αντιλήψεις για προστάτες αγίους,
βασισμένες στη ζωή και στο μαρτύριο τους, γνωστά από τα συναξάρια, την
υμνογραφία, τις παραδόσεις κι άλλες πηγές που αποτελούν τον αγιολογικό κλάδο
της Λαογραφίας. Κυρίαρχη μορφή θαυματουργού-αγαθοεργού αγίου, στην αρχή του
χειμώνα είναι ο άγιος Νικόλαος, άγιος των ναυτικών, των γεωργών, των ποιμένων,
των ξενιτεμένων, των ορφανών και των φτωχών, άγιος υπεράνθρωπος και παγκόσμιος,
η αγία Βαρβάρα η μεγαλομάρτυς, ο κατ’ εξοχήν ασκητικός άγιος Σάββας, ο άγιος
Ελευθέριος προστάτης κάθε έννοιας ελευθερίας, ο ζωόφιλος άγιος Μόδεστος, η αγία
Αναστασία η Φαρμακολύτρια. Τους επικαλούμαστε να επέμβουν προληπτικά ή
θεραπευτικά για κάθε ασθένεια κι ιδιαίτερα να συμπαρασταθούν στα θανατικά,
δηλαδή στις επιδημίες, που δυσκολεύεται να καταπολεμήσει η επιστήμη: – την
πανώλη ο άγιος Χαράλαμπος, τις επιδημικές αρρώστιες των παιδιών και πιο ειδικά
την ευλογιά η δυναμική και καλλίνικος αγία Βαρβάρα, τις αρρώστιες γενικά ο
άγιος Αθανάσιος, ο άγιος Σάββας κι η αγία Αναστασία, τα εξανθήματα και τον πόνο
των ματιών ο άγιος Σπυρίδωνας. Για τις ασθένειες των ζώων ο άγιος Μόδεστος κι ο
άγιος Βλάσιος. Για το αγαθό της μόρφωσης οι τρεις Ιεράρχες Βασίλειος ο μέγας,
Γρηγόριος ο θεολόγος κι ο κλεινός Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Για την ευτοκία και
την ευτεκνία ο άγιος Στέφανος, η αγία μητέρα της Θεοτόκου Άννα που εμφανίζεται
στην εικονογραφία βρεφοκρατούσα, κι ο άγιος Ελευθέριος για την απελευθέρωση.
Από τη φτώχεια ο αγαθός Καππαδόκης άγιος Βασίλειος, από την οργή των στοιχείων
της φύσης (καταιγίδες, φωτιά, χαλάζι) ζητούμε προστασία^ είναι η αγία Αγαθή από
τον κεραυνό και τη φωτιά, η αγία Βαρβάρα από τη φωτιά, επίσης ο άγιος Νικόλαος
από τις καταιγίδες. Στη μοίρα του θανάτου χρειαζόμαστε συμπαράσταση – βοηθοί
εδώ οι τρεις άγιοι του Ιανουαρίου με τις συνεχόμενες γιορτές άγιος Αντώνιος,
άγιος Αθανάσιος, άγιος Ευθύμιος^ κι ακόμα ο άγιος Σπυρίδωνας κι ο άγιος Σάββας
θεραπευτικός και νεκρολατρευτικός. Τέλος χρειαζόμαστε αρωγή για την καρποφορία
και την ευφορία της γης^ εδώ η γιορτή της Παναγίας (της Υπαπαντής που από
δεσποτική γιορτή επέχει στη συνείδηση του λαού μας θέση θεομητορικής), του Μικρασιάτη
αγίου Πολύκαρπου, του αγίου Βλασίου, της αγίας Ανθούσας.» [Κυπριακή εφημερίδα
«Χαραυγή» 24-11-02].
Επίσης ο κ. Σπ.
Ζεχερλής εξηγεί:
«Είναι
σ’ όλους γνωστό ότι οι αρχαίοι Έλληνες, είχαν για κάθε επάγγελμα και μια
θεότητα. Αργότερα, όταν οι πρόγονοί μας ασπάσθηκαν το Χριστιανισμό, στη θέση
των αρχαίων θεών και ηρώων τοποθέτησαν τους αγίους και απέδωσαν σ’ αυτούς τις
ιδιότητες που είχαν πρωτύτερα οι επιμέρους θεότητες. Αντί λοιπόν για το Δία,
στις κορυφές των βουνών τοποθέτησαν τον Προφήτη Ηλία. Οι Κοσμάς και Δαμιανός
διαδέχθηκαν τους Διόσκουρους, ο Άγιος Νικόλαος έγινε προστάτης των θαλασσινών,
ο Άγιος Γεώργιος θεός της στάνης και άλλοι άγιοι φύλακες και προστάτες για τις
αρρώστιες και τα πάθη. Με τον τρόπο αυτό η αγία Βαρβάρα έγινε προστάτης των
παιδιών κατά της ευλογιάς, ο άγιος Μόδεστος προστάτης των μεγάλων ζώων και
γενικά, σε κάθε περίπτωση, ο πιστός επικαλείται ειδικά τον άγιο που πιστεύει
ότι έχει τη δύναμη να τον βοηθήσει.
Απ’
όσα αναφέρθηκαν ως εδώ, φαίνεται καθαρά ότι ο Χριστιανισμός, ως αληθινή
θρησκεία που είναι, σάρωσε εύκολα τον ειδωλολατρισμό, αλλά οι μικρότεροι θεοί
αντιστέκονται με πείσμα ως τις μέρες μας.
Στη
συνέχεια ο κ. Ζεχερλής εξηγεί με ποιο τρόπο η Εκκλησία ανέχθηκε κάποια
ειδωλολατρικά έθιμα, –πρακτική με την οποία βέβαια δεν συμφωνούμε– και
καταλήγει:
Μ’
αυτό τον τρόπο πολλές γιορτές των τελευταίων χρόνων της μεταγενέστερης
αρχαιότητας μπήκαν στο χριστιανικό εορτολόγιο, αφού όμως προσαρμόστηκαν πρώτα
στις παραδόσεις και στο Τυπικό της θρησκείας μας. Έτσι επίσης κατάφερε η Εκκλησία
να καταργήσει πολλές ειδωλολατρικές γιορτές, όπως Σατουρνάλια, Βρουμάλια,
Καλάνδραι κ.λ.π. καθιερώνοντας, στις αντίστοιχες ημερομηνίες, μεγάλες
δεσποτικές γιορτές. Στη γιορτή των γενεθλίων του Μίθρα π.χ. που γινόταν στις 25
Δεκεμβρίου καθιερώθηκε η γιορτή της Γέννησης του Χριστού, από το 354 μ.Χ.
Ακόμη, πολλά έθιμα και συνήθειες των αρχαίων η Εκκλησία μας τ’ ανέχθηκε
σιωπηρά, όπως τη χαρτοπαιξία στην αρχή του χρόνου, τα κάλαντα, την ανταλλαγή
δώρων με την ευκαιρία του νέου χρόνου κ.λ.π.» [Ανακοίνωση στο ΣΤ΄ Συμπόσιο
Λαογραφίας του Βορειοελλαδικού Χώρου].
Δεν
έχει δίκιο λοιπόν ο Πρύτανης του Παν/μίου Αθηνών κ. Μπαμπινιώτης όταν
διαμαρτύρεται («ΤΟ ΒΗΜΑ» 3-8-03), επειδή κάποιοι Νεοέλληνες διεκδικούν τα
"δικαιώματά" τους στην παγανιστική λατρεία των προγόνων τους.
Αναμφίβολα υπήρξαν σοβαρές εκκλησιαστικές προσωπικότητες που προσπάθησαν και εν
πολλοίς κατόρθωσαν να συλλέξουν από το αρχαιοελληνικό πνεύμα σημαντικά
στοιχεία, ο λαός, όμως –και μαζί του οι εκάστοτε κυβερνήσεις (από το αρχαίο
Βυζάντιο μέχρι τη σημερινή του κ. Σημίτη)– προτίμησαν να ακολουθήσουν την
εύκολη οδό της "μετονομασίας" βαφτίζοντας τα ειδωλολατρικά έθιμα με
χριστεπώνυμα επίθετα και μεταφέροντας την αρχαία λατρεία σε αγίους του νέου
εορτολογίου.
Δεν
υπάρχει αμφιβολία ότι οι νεοπαγανιστές συνάνθρωποί μας πλανώνται φοβερά στις
επιλογές τους, μήπως όμως είναι περισσότερο ειλικρινείς από πολλούς άλλους που
ενώ ζουν "ειδολολατρικώς" επιμένουν να ονομάζονται
"χριστιανοί"; |
....................................
